नेपालगन्ज : मानिसका आ–आफ्नै इच्छा र चाहना हुन्छन् । ती इच्छा र चाहना पुरा गर्न मानिसमा दृढ संकल्प हुनैपर्छ । त्यही संकल्पले गर्दा नै धेरै ब्यक्तिले आफुलाई स्थापित गराउन सफल भएका छन् । यस्तै मध्येका एक हुन्, ओलम्पियन एवम् प्रदेश सांसद सुरेन्द्र हमाल ।
जसले खेलकुद र राजनीतिमा दृढ संकल्प लिएर आफुलाई स्थापित गराउन सफल भए । खेलकुद र राजनीति हमाल अहिले लुम्बिनी प्रदेश सभाका सांसदको जिम्मेवारीमा छन् । बाँके, प्रदेश सभा-२(ख)बाट निर्वाचित भएका उनी कांग्रेसको तर्फबाट जिल्लाकै एक्लो सांसद पनि हुन् ।
परिवारका ६ दाजुभाई मध्ये राईलो छोरा हुन्, सुरेन्द्र । नेपालगन्जको घरबारीटोलमा २०१९ सालमा जन्मिएका उनी नेपाली काँग्रेसका सभापति स्वर्गिय रनेन्द्र हमाल (भाईराजा) का राईलो भाई हुन् । १३ वर्षको कलिलो उमेरमै खेलकुद क्षेत्रमा प्रवेश गरेका उनी खेलकुदसँगै बिद्यार्थी राजनीतिमा पनि होमिन पुगे ।
खेलकुदमा संघर्ष गर्दाको परिणाम स्वरुप २०३२ सालमा पहिलो पटक टेवुल टेनिस प्रतियोगितामा सहभागिता जनाए । २०३३ सालमा राष्ट्रिय स्तरको क्रिकेट प्रतियोगिता खेल्ने अवसर हमालले पाए । उनको टोली २०३५ मा टेवुल टेनिस टिम इभेन्टमा तेस्रो, क्रिकेटतर्फ २०३७ सालमा पहिलो भयो । त्यसपछि हमालको ध्यान भारत्तोलन खेलतर्फ मोडियो । प्रथम राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिता (२०३८) मा पहिलो, दोस्रो राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिता(२०४०) मा पहिलो, धनगढीमा आयोजित प्रथम स्ट्रङगेष्टम्यान(२०४१) मा वेष्ट लिफ्टर भए ।
सिरियाको दमस्कसमा आयोजित ३५ औं एशियन च्याम्पियनसिप(२०४१) मा स्नेचतर्फ तेस्रो, प्रथम दक्षिण एशियाली खेलकुदमा दोस्रो, दोस्रो दक्षिण एशियाली खेलकुदमा दोस्रो, चौथो दक्षिण एशियाली खेलकुदमा तेस्रो, पाँचौं दक्षिण एशियाली खेलकुदमा तेस्रो भएका थिए ।
सिरियाको दमस्कसमा आयोजित ३५ औं एशियन च्याम्पियनसिप(२०४१) मा स्नेचतर्फ तेस्रो, प्रथम दक्षिण एशियाली खेलकुदमा दोस्रो, दोस्रो दक्षिण एशियाली खेलकुदमा दोस्रो, चौथो दक्षिण एशियाली खेलकुदमा तेस्रो, पाँचौं दक्षिण एशियाली खेलकुदमा तेस्रो भएका थिए ।
हमालले २०४५ देखि २०४७ मा दाङ र नेपालगन्जमा आयोजित भारत्तोलनको राष्ट्रिय प्रतियोगितामा पहिलो स्थान हासिल गरेका थिए । यसका साथै भारतको दिल्लीमा आयोजित एशियन खेलकुद(सन् १९८२), लास्एन्जेल्स ओलम्पिक(सन् १९८४) र एशियन गेम बेजिङ(सन् १९९०) मा उनले पोजिसनको लागि डिप्लोमा उपाधी पाएका थिए । हमाल भन्छन्, ‘नेपालगन्जको प्रतियोगितापछि मैले खेल खेल्न छाडे, तर खेलकुदको विकासका लागि व्यवस्थापकिय रुपमा सहभागी हुदै आएको छु ।’
हमालको योगदान खेलकुदमा मात्र सिमित रहेन । पारिवारीक पृष्ठभुमीले गर्दा हमाललाई नेपाली काँग्रेसको आर्दश र सिद्धान्तबाट प्रभावित गरायो । ‘मेरो परिवारै राजनीतिक परिवार हो, पञ्चायत कालमा पनि मेरो परिवारमा स्वर्गिय रनेन्द्र हमाल(भाईराजा)हुनुहुन्थ्यो, जसले दशौं वर्ष सम्म नेपाली काँग्रेसमा योगदान पुर्याउनु भयो, त्यसकारण मैले जहिलेपनि खेलकुद र राजनीतिलाई सँग–सँगै लैजाने प्रयास गरे,’ हमालले स्मरण गरे ।
बिद्यार्थी जीवनबाट आफ्नो राजनीतिक यात्रा सुरु गरेका उनी नेपाल बिद्यार्थी संघको तर्फबाट नेपालगन्जस्थित महेन्द्र बहुमुखी क्याम्पस स्वतन्त्र बिद्यार्थी युनियनको सचिव हुदै सभापति भएर काम गरे । २०४४ सालमा पार्टीले टिकट दिएपछि स्थानीय निकायको चुनाव लडे ।
बिद्यार्थी जीवनबाट आफ्नो राजनीतिक यात्रा सुरु गरेका उनी नेपाल बिद्यार्थी संघको तर्फबाट नेपालगन्जस्थित महेन्द्र बहुमुखी क्याम्पस स्वतन्त्र बिद्यार्थी युनियनको सचिव हुदै सभापति भएर काम गरे । २०४४ सालमा पार्टीले टिकट दिएपछि स्थानीय निकायको चुनाव लडे । ‘पार्टीले आदेश खटाएपछि म वडाको चुनाव लडे, वर्गिय संगठनको चुनाव लडे, युवक संगठनको नगर सभापति भएर काम गरे,’ विगतलाई स्मरण गर्दै हमाल भन्छन् ‘पढेर जागिर खानुभन्दा पनि राजनीतिलाई सेवकको रुपमा अगाडी बढाउन म अग्रसर भएको हुँ ।’
पार्टीले २०४९ सालमा तत्कालिन नेपालगन्ज नगरपालिकाको उपमेयरको टिकट दियो । ओलम्पियन हमालले नगरपालिकाको उपमेयर जिते र पाँच वर्षसम्म विकास निर्माणको काममा समय बिताए । त्यसपछि पार्टीको विभिन्न पदमा रहेर राजनीति र खेलकुदको व्यवस्थापकिय पक्षलाई सम्हाल्न थाले । रेडक्रसको आजिवन सदस्य समेत रहेका हमालले ३७ औं पटक रक्तदान गरिसकेका छन् ।
खेलकुद, राजनीति र सामाजिक क्षेत्रमा अग्रनी स्थानमा रहेका हमालले ८ वर्षअघि क्यान्सर जस्तो रोगलाई जित्न धेरै संघर्ष गर्नुपरेको थियो । जसका कारण उनी शारिरीक, आर्थिक, मानसिक रुपले पीडित बन्न पुगेका थिए । आन्द्राको क्यान्सर भएर मृत्युको मुखमा पुगेका हमाल लामो उपचार पश्चात अन्ततः बाँच्न सफल भए ।
‘मलाई क्यान्सर लागेपनि सबैका माया, सद्भाव प्रेम पाएर मैले क्यान्सरलाई जित्न सफल भएको हुँ,’ उनी भन्छन्, ‘सबैको आत्मबल नपाएको भए सायद म बाँच्न सक्ने थिइँन होला ।’ विगतमा राजनीतिक अस्थिरता र कुनैपनि दलको प्राथमिकतामा खेल क्षेत्र नपर्दा ओझेलमा परेको ओलम्पियन हमाल बताउँछन् ।
‘मलाई क्यान्सर लागेपनि सबैका माया, सद्भाव प्रेम पाएर मैले क्यान्सरलाई जित्न सफल भएको हुँ,’ उनी भन्छन्, ‘सबैको आत्मबल नपाएको भए सायद म बाँच्न सक्ने थिइँन होला ।’ विगतमा राजनीतिक अस्थिरता र कुनैपनि दलको प्राथमिकतामा खेल क्षेत्र नपर्दा ओझेलमा परेको ओलम्पियन हमाल बताउँछन् ।
ओलम्पियन हमाल यस्तो व्यक्तित्व हुन्, जसले नेपालकै पहिलो खेलाडीका रुपमा आफ्नो जीवनमा आधारित आत्मकथा लेख्न सफल भएका छन् । आफ्नो रगत र पसिना बगेको नेपालगन्जलाई छाडेर उनी कतै गएनन् । राष्ट्रिय खेलकुद परिषदको कोषाध्यक्ष जस्तो उच्च पदमा नियुक्त भएपनि उनी प्रायः नेपालगन्जमै बसेर काम गरे । आफ्नो कार्यकालमा यहाँका खेलकुदको पुर्वाधार जोड्न आवश्यक पर्ने बजेट राखेपबाट ल्याउन सफल भएका थिए ।
उनकै सक्रियतामा नेपालगन्जको रंगशाला क्षेत्रमा भारत्तोलन एकेडमी निर्माण गरिएको हो । ‘खेलकुद भनेको पपुलर ठाउँ हो, यो निस्वार्थ पनि हुन्छ , राजनीति पनि निस्वार्थ रुपले लड्नुपर्छ, त्यसकारण मैले जे कुरा सिकेको र भोगेको छु, त्यसलाई व्यवहारमा उतार्न म सधैं कटिवद्ध हुनेछु,’ हमाल भन्छन् ।
